Πρόλογος:Συστήνω σε όσους δεν έχουν ήδη διαβάσει το βιβλίο, να αποφύγουν να διαβάσουν διεξοδικά την "Υπόθεση του βιβλίου" και να διαβάσουν κατευθείαν τον σχολιασμό.
Η υπόθεση του βιβλίου
Ο Μπάκυ Κάντορ είναι καθηγητής Γυμναστικής και Διευθυντής του υπαίθριου αθλητικού κέντρου της περιοχής του Νιούαρκ. Το έτος 1945, είναι μόλις 23 ετών, Εβραίος στην καταγωγή, με εξαιρετικά αθλητικά προσόντα σε πολλά αθλήματα, εύρωστος και δυνατός. Από την μια πλευρά είναι ένας μέσος άνθρωπος σε εξυπνάδα, διόλου φιλοσοφημένος. Από την άλλη είναι πολύ συγκροτημένος χαρακτήρας, υπερβολικά ευσυνείδητος και αφοσιωμένος στη δουλειά του, πολύ τίμιος κι εργατικός, με αίσθηση του χρέους προς την πατρίδα και την κοινωνία αλλά και με ηγετικές ικανότητες. Χωρίς να έχει την αίσθηση του χιούμορ, επικοινωνεί άριστα με όλους, είναι πολύ αγαπητός από τους μαθητές και τους γονείς τους. Δεν γνώρισε την μητέρα του -πέθανε στη γέννα του- ζει με τον παππού και την γιαγιά του από γεννησιμιού του. Ο πατέρας του ζει αλλού και έχει απωθημένα μ' αυτόν γιατί είναι κακοποιό στοιχείο, έκανε φυλακή κλπ.δεν θέλει καν να τον ξέρει. Την ανατροφή του και τα θετικά του χαρακτήρα του, θεωρεί ότι τα χρωστάει όλα στον παππού του, που είχε πριν πεθάνει ένα παντοπωλείο. Η γιαγιά του τον υπεραγαπά, το ίδιο κι αυτός και την φροντίζει με κάθε τρόπο. Από μικρός είχε πρόβλημα με την όρασή του, χωρίς γυαλιά δεν βλέπει σχεδόν καθόλου. Αυτός είναι άλλωστε κι ο λόγος που δεν τον πήραν στο στρατό -όπως όλους τους συνομήλικους του- να πολεμήσει για την πατρίδα ενάντια στους Γερμανούς του Χίτλερ και τους Ιάπωνες, κι αυτό το γεγονός το φέρει βαρέως στην συνείδησή του.Στη ζωή του γνώρισε κι αγάπησε μόνο μια κοπέλα, την Μάρσια, κόρη ενός γιατρού.
Εκείνη την εποχή στην περιοχή του ξεσπά μια επιδημία πολυομελίτιδας. Πεθαίνουν ήδη οι πρώτοι 2 μαθητές του. Η κατάσταση στην πόλη γίνεται κάθε μέρα -και λόγω της υψηλής θερμοκρασίας που επικρατεί-, όλο και χειρότερη. Τα κρούσματα αυξάνουν, οι θάνατοι -κυρίως νέων παιδιών- επίσης. Σ' αυτή την συγκυρία η αγαπημένη του Μάρσια λείπει σε κατασκήνωση στο Ίντιαν Χιλ, στην εξοχή, μακριά από την περιοχή της επιδημίας και προσκαλεί τον Κάντορ να παραιτηθεί από την θέση του στο αθλητικό κέντρο και να έρθει στην κατασκήνωση, σε αντικατάσταση κάποιου υπεύθυνου που αποχώρησε. Προσπαθεί να τον πείσει να φύγει και λόγω των κινδύνων μόλυνσής του από την επιδημία που θερίζει τον κόσμο αλλά και για να βρίσκονται επιτέλους μαζί. Ο Κάντορ ενώ αρχικά αρνείται σθεναρά, προβάλλοντας το καθήκον του στα παιδιά του αθλητικού κέντρου την δύσκολή αυτή στιγμή, αλλά και τη φροντίδα που έχει ανάγκη η γιαγιά του, εντούτοις μια σχεδόν τυχαία επίσκεψη στον μέλλοντα πεθερό του, τον οποίο εκτιμούσε ιδιαίτερα, η θαλπωρή που ένοιωσε στο σπίτι μαζί του, τα λόγια που άκουσε, (ή μήπως εκείνο το ροδάκινο που έφαγε στον κήπο;), κάτι τέλος πάντων τον έκανε να αναθεωρήσει την απόφασή του και την επομένη ημέρα ανακοίνωσε στον προϊστάμενό του, την παραίτησή του από το κέντρο, ακούγοντας πολλά υποτιμητικά σχόλια για την πράξη του απ΄ αυτόν.
Πηγαίνοντας στην κατασκήνωση του Ίντιαν Χιλ, παρ' όλο που ζει τον έρωτά του με την Μάρσια τις πρώτες ημέρες, εντούτοις τον κατατρώνε οι τύψεις για την πράξη του, ν' αφήσει τα δύσκολα και να κοιτάξει την πάρτη του.Σε χρόνο ρεκόρ μετά την άφιξή του στην κατασκήνωση, αρρωσταίνει ο κολλητός και καλύτερος αθλητής του και μεταφέρεται στο νοσοκομείο όπου αργότερα πεθαίνει. Ο Κάντορ σκέπτεται πως αυτός έφερε το ιό. Δεν μπορεί καν ούτε στην Μαρσια να το εκμυστηρευτεί αυτό, μα με την πρώτη ευκαιρία προσφέρεται να εξετασθεί αν είναι ο ίδιος φορέας. Η εξέταση αποδεικνύει του λόγου το αληθές, σε λίγο έρχονται τα πρώτα συμπτώματα και τελικά καταλήγει να επιζήσει μεν, αλλά με ανάπηρο το ένα του χέρι και κουτσαίνοντας στο ένα του πόδι, να παραμείνει δηλαδή ανάπηρος στην υπόλοιπή του ζωή.
Σχολιασμός (της υπόθεσης) του βιβλίου
Το τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο χρήζει πολλαπλής ανάγνωσης και ερμηνείας. Εδώ ο συγγραφέας ξετυλίγει τη μαεστρία του. Φιλοσοφεί τα γεγονότα. Κάνει έμμεσα ερωτήσεις, χωρίς να δίνει τελεσίδικες απαντήσεις. Συμπερασματικά προκύπτουν οι παρακάτω προβληματισμοί:
- Η χρονικότητα (το timing) των πράξεών μας τίθεται επί τάπητος: είμαστε δέσμιοι της τύχης; Υπάρχει δυνατότητα επιλογής - πρόβλεψης ή είναι όλα προδιαγεγραμμένα; Θεωρεί (μάλλον) ότι το τυχαίο φυγείν αδύνατο, το ίδιο και για την χρονικότητα των πράξεών μας. Άρα το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο; Παράδειγμα 1ο: στην κατασκήνωση μαθαίνει από την γιαγιά του ότι μετά από λίγες μέρες που έφυγε, οι αρχές έκλεισαν το κέντρο. Άρα αν έμενε λίγο παραπάνω στο πόστο του δεν θα χρειαζόταν να υποστεί όλον αυτόν τον λεκτικό εξευτελισμό που του έκανε ο προϊστάμενός του για την παραίτησή του. Παράδειγμα 2ο: εφόσον αυτός ήταν ο φορέας, αν τους εγκατέλειπε νωρίτερα, ίσως δεν θα πέθαιναν τόσα παιδιά στο αθλητικό κέντρο, στην κατασκήνωση κοκ.
- Το περί Θεού πρόβλημα: ο Roth φαίνεται να μην πιστεύει στην καλοσύνη του Θεού. Τι κάνει ο καλός θεός και φέρνει την πολιομυελίτιδα; (Θυμίζει αρκετά τον Σαραμάγκου στο βιβλίο του "Κάϊν".)
- Η ευθύνη που αναλογεί στον καθένα μας, πρέπει να έχει συγκεκριμένα όρια. Πρέπει να γνωρίζουμε τα όρια της ευθύνης μας (αυτογνωσία). Δεν μπορούμε να πιστεύουμε πως είμαστε υπεύθυνοι για όλα όσα συμβαίνουν στον τομέα ευθύνης μας, παραβλέποντας όλους τους άλλους (έστω συμπληρωματικούς) παράγοντες. Είναι αρρωστημένο και το λιγότερο άδικο να τιμωρούμε τον εαυτό μας, νομίζοντας ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για όλα τα κακά που συμβαίνουν γύρω μας. Έτσι οι τύψεις στοιχειώνουν τον Κάντορ. Πιστεύει πως αυτός είναι ο κύριος υπεύθυνος όλων αυτών των θανάτων και στο αθλητικό κέντρο και στην κατασκήνωση.
- Έχει ένας ανάπηρος το δικαίωμα για καλή ζωή, ή είναι εξαιτίας αυτού καταδικασμένος να βιώνει δυστυχία, τύψεις και λύπηση από τους γύρω του; Έτσι ο Κάντορ για να εξαγνισθεί από τις τύψεις του, απωθεί την Μάρσια -που παρά την αναπηρία του, τον αγαπά ακόμη και θέλει να τον παντρευτεί- και την παρακινεί να τον εγκαταλείψει. Είναι δίκαιο να συμπεριφέρεται έτσι στον εαυτό του; Ο Roth φαίνεται να είναι της άποψης, πως και ο ανάπηρος πρέπει να χαρεί την ζωή του, να αποδεχτεί και να συμφιλιωθεί με την κατάστασή του. Μάλλον θεωρεί λάθος του Κάντορ, που για να αυτοτιμωρηθεί, αρνήθηκε την πρόταση της αγαπημένης του Μαρσια να τον παντρευτεί και να ζήσουν μαζί.
- Η διαπαιδαγώγηση του παιδιού πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του; Ο Roth επιμένει, ότι στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του Κάντορ, έπαιξε κυρίαρχο ρόλο η διαπαιδαγώγηση που πήρε από τον παππού του. Φθάνει αυτό από μόνο του ή χρειάζεται επιπλέον να υπάρχει και η ανάλογη μαγιά που έρχεται μαζί με τα γονίδια;
- Η "Νέμεσις" - σύμφωνα με την αρχαία μυθολογική της έννοια - τιμωρούσε την υπεροψία και την αλαζονεία των ανθρώπων (την ύβριν). Έτσι αν κάποιος αδικεί τους άλλους συνεχώς, και κάποια στιγμή η ίδια η ζωή του θέσει οδυνηρό φρένο στη στρεβλή πορεία του, τότε μιλάμε για «θεία δίκη». Έτσι ο Κάντορ για να εξαγνισθεί από το υποτιθέμενο κακό που έκανε στους άλλους (χωρίς να το γνωρίζει), προσπαθούσε να αυτοτιμωρηθεί στην υπόλοιπη ζωή του. Αυτό από μόνο του προσδίδει μιαν αρχαία τραγωδιακή ένταση στην υπόθεση του βιβλίου, γιατί ο βασικός ήρωας της υπόθεσης, ο Κάντορ, εκτός από την ψυχολογία του θύματος, θεωρεί τον εαυτό-του και θύτη.
Σε κάθε περίπτωση όταν η ανάγνωση ενός βιβλίου, αφενός σε καθηλώνει με την αφήγηση της υπόθεσης και αφετέρου σε ωθεί σε περισσότερη εσωτερίκευση, διαλογισμό και αυτογνωσία, θεωρώ ότι είναι ένα εξαιρετικά επιτυχημένο βιβλίο.
Αποστόλης Μωραϊτόπουλος
------------------------------------------------------
(Πηγή: http://apopseis-eponyma.blogspot.com)
Αποστόλης Μωραϊτόπουλος
------------------------------------------------------
(Πηγή: http://apopseis-eponyma.blogspot.com)
