Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2011

Ο ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ - Τζόναθαν Κόου (Coe)

0 σχόλια
Όταν πέρυσι κυκλοφόρησε Ο ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ (εκδ. ΠΟΛΙΣ, μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου), δεν είχα διαβάσει κάποιο άλλο βιβλίο του Τζόναθαν Κόου (Jonathan Coe). Με ιντριγκάρισαν όσα διάβαζα γι' αυτό, αλλά αποφάσισα να συγκρατήσω την παρόρμησή μου να το ξεκινήσω άμεσα και να διαβάσω πρώτα κάποια άλλα του συγγραφέα. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα τη Λέσχη των τιποτένιων (The Rotters' Club, 2001) αλλά ο Κλειστός κύκλος (The Closed Circle, 2004) μού φάνηκε σαν ξαναζεσταμένο πιάτο - είναι συνέχεια του προηγούμενου. Τώρα ήμουν έτοιμος, σωστά προδιατεθειμένος και ισορροπημένος - με ένα καλό και ένα μέτριο προηγούμενο - για να καταπιαστώ με τον Μάξουελ Σιμ.

Ήταν τόσο παρόμοια η κατάσταση του "ήρωα" του Κόου με τη δική μου που ήξερα εκ των προτέρων πως το βιβλίο δεν θα με άφηνε αδιάφορο. Ο Μάξουελ Σιμ είναι ένας άντρας που κοντεύει τα πενήντα όταν η γυναίκα του τον εγκαταλείπει παίρνοντας και την κόρη τους μαζί. Μπαινοβγαίνοντας στην κατάθλιψη, ο Μ.Σ. κινδυνεύει να χάσει και τη δουλειά του ενώ έχει μείνει στην ουσία χωρίς φίλους (αν πραγματικά είχε ποτέ) ή έστω κάποιον στοιχειώδη κύκλο πέρα από τους "φίλους" του Facebook.

Το μυθιστόρημα αρχίζει με τον Μάξουελ στην Αυστραλία να επισκέπτεται τον πατέρα του (η μητέρα έχει ήδη πεθάνει) για να διαπιστώσουμε τη συναισθηματική απόσταση που χωρίζει γιο και πατέρα. Βλέπει από μακριά μια Κινέζα κυρία με την κόρη της και ζηλεύει την ευτυχία του κύκλου που οι δυο τους αποτελούν - θεωρεί ότι θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος του. Στην πτήση της επιστροφής προς την Αγγλία εμπλέκεται σε μια "εγκάρδια" συνομιλία με έναν συνεπιβάτη του, του οποίου η "προσήλωση" αποδεικνύεται ότι οφειλόταν στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της συζήτησης είχε πεθάνει. Σε μια in transito στάση γνωρίζει μια νεαρή κοπέλα, την Πόπι, και πιστεύει ότι ίσως ενδιαφέρεται ερωτικά γι' αυτόν. Στο Λονδίνο, η Πόπι τού τηλεφωνεί για να τον καλέσει σε ένα οικογενειακό δείπνο όπου του συστήνει τη μητέρα της και τον θείο της. Με ποιο σκοπό; Ο Μάξουελ δεν ξέρει. Ο μοναδικός άνθρωπος που θεωρεί φίλο - παλιός του συμμαθητής - τού προτείνει μια δουλειά: να ταξιδέψει ως το βόρειο άκρο των βρετανικών νησιών στο πλαίσιο μιας καμπάνιας για την προώθηση μιας μάρκας οδοντόβουρτσας. Στο μοναχικό αυτό ταξίδι θα κλείσει τους λογαριασμούς του με το παρελθόν και θα μάθει κάτι για τον πατέρα του που ποτέ δεν είχε φανταστεί. Φτάνοντας στα όριά του, θα βρεθεί στο τέλος πάλι στην Αυστραλία - ο κύκλος κλείνει - για να ξαναδεί τον πατέρα του. Γνωρίζεται με την Κινέζα της αρχής του βιβλίου και μέσω αυτής ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του που εκπλήσσουν κι εκείνον κι εμάς.

Ο Μάξουελ Σιμ είναι ο κατ' εξοχήν άνθρωπος της εποχής μας. Μοναχικός, καταθλιπτικός, ζει με τις ψευδαισθήσεις του. Ο "φριχτός" ( ο πρωτότυπος τίτλος είναι The Terrible Privacy of Maxwell Sim) του βίος θα μπορούσε να είναι "η τραγωδία ενός γελοίου"."Γελοίος" γιατί δεν έχει πραγματική αίσθηση του πώς τον βλέπουν οι άλλοι. Συνεχώς κάνει λάθος στις εκτιμήσεις του. Ζει στη φαντασία του. "Ερωτεύεται" τη γυναικεία φωνή του sat nav (είδος GPS) που τον συνοδεύει στο ταξίδι του. Ταυτίζει τον εαυτό του με τον ιστιοπλόο Ντόναλντ Κρόουχερστ που το 1968 προσπάθησε να κάνει μόνος του τον γύρο του κόσμου. Ο Κρόουχερστ, όταν απέτυχε να εξαπατήσει τους πάντες ότι δήθεν ολοκλήρωσε το εγχείρημά του, πήδηξε στη θάλασσα και χάθηκε για πάντα - η σύγκριση είναι τραγικά ειρωνική. Ο Μάξουελ στην εποχή των δορυφόρων που παρατηρούν τα πάντα νιώθει ακόμη πιο μόνος. Εκλαμβάνει την παραμικρή συμπάθεια των γυναικών γύρω του ως ερωτικό ενδιαφέρον. Μονίμως παρεξηγεί: ακόμη και η ανακάλυψη του μυστικού του πατέρα του έρχεται μέσα από μια σειρά λάθος αναγνώσεις των στοιχείων.

Το τέλος ξενίζει. Και η ανάμειξη του Κόου ως χαρακτήρα στην πλοκή (δεν είναι η πρώτη φορά που συγγραφέας κάνει κάτι τέτοιο) μάλλον μπερδεύει τον αναγνώστη, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο ο Μάξουελ συνειδητοποιεί την κλίση του (δεν θα το πω!) θεωρώ ότι είναι υπερβολικά απροσδόκητος - πάντα πίστευα ότι ο συγγραφέας κάπως πρέπει να σε προετοιμάζει, να σου κλείνει το μάτι για το τι θα συμβεί στο τέλος. Εξάλλου, πώς γίνεται ένας άνθρωπος να έχει τόσο παντελή άγνοια του τι του συμβαίνει; Ίσως όμως ο Κόου κάτι προσπαθεί να μας πει μέσα από αυτή την υπερβολή.

Διαφορετικό από τα περισσότερα προηγούμενα βιβλία του Κόου, όπου επικεντρωνόταν στα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα της χώρας του, ο Ιδιωτικός βίος του Μάξουελ Σιμ στρέφεται κυρίως στον εσωτερικό κόσμο του ήρωά του για να μας δώσει - παρά τις προαναφερθείσες ενστάσεις μας - ένα αξιομνημόνευτο μυθιστόρημα.

Συνέχεια →

Ετικέτες