Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας (2011 >2010) στον Θωμά Κοροβίνη

0 σχόλια
Το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2011 (που αφορά βιβλία που εκδόθηκαν το 2010) απονεμήθηκε ομόφωνα στο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη, Ο γύρος του θανάτου (εκδ. ΑΓΡΑ). Το βιβλίο είναι μυθιστορηματική ανάπλαση της ιστορίας του Αριστείδη Παγκρατίδη, που καταδικάστηκε το 1966 και εκτελέστηκε το 1968 για μια σειρά βιασμών και φόνων που κατηγορήθηκε ότι διέπραξε ως "δράκος του Σέιχ Σου" στα τέλη της δεκαετίας του '50. Είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν σήμερα ότι επρόκειτο για προειλημμένη απόφαση με τον Παγκρατίδη, έναν περιθωριακό νέο με καταδίκες για μικροκλοπές, εξιλαστήριο θύμα. Στο βιβλίο του ο Θ.Κ. δεν ενδιαφέρεται πρωτίστως να ξαναδικάσει (και ενδεχομένως να αθωώσει) τον κατηγορούμενο, αλλά να μας δώσει μια πολυδιάστατη εικόνα της Θεσσαλονίκης της εποχής, βάζοντας να μιλήσουν με τη δική του ο καθένας γλώσσα οχτώ άνθρωποι που γνώριζαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τον φερόμενο ως "δράκο".

Ο Θωμάς Κοροβίνης γεννήθηκε στη Νέα Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Δίδαξε για μια οκταετία σε ελληνικά σχολεία της Κωνσταντινούπολης. Τα τελευταία χρόνια το κτήμα του στα Πλατανίδια του Βόλου είναι σημείο αναφοράς για τα πολιτιστικά πράγματα της περιοχής με τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται εκεί. [Δείτε εδώ περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του]
Συνέχεια →
Δευτέρα 9 Ιανουαρίου 2012

Νορβηγικό δάσος - Χαρούκι Μουρακάμι (ΩKEANIΔΑ)

2 σχόλια
Προσεγγίζοντας τη λογοτεχνία του Χαρούκι Μουρακάμι θα περίμενε ίσως κανείς να βρει όλα εκείνα τα στερεότυπα που για τον δυτικό αναγνώστη συναπαρτίζουν την "ιαπωνικότητα". Ωστόσο, τα εθνικά στοιχεία του είναι τόσο δεμένα με την ευρωπαϊκή και αμερικάνικη κουλτούρα που το αποτέλεσμα είναι άμεσα αναγνωρίσιμο ως σύγχρονη (παγκοσμιοποιημένη) λογοτεχνία. Δεν είναι μόνο οι πάμπολλες αναφορές στη δυτική λογοτεχνία και μουσική, αλλά και η οικειότητα που νιώθουμε απέναντι στη ζωή και τις σκέψεις των ηρώων του που δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό του ως ενός από τους πιο "δυτικούς" συγγραφείς της Ιαπωνίας. Εξάλλου και ο ίδιος ο τίτλος του είναι το γνωστό τραγούδι των Μπιτλς Norwegian Wood. Από την άλλη, για να δώσουμε ένα μόνο παράδειγμα, τόσες πολλές αυτοκτονίες δεν θα συνέβαιναν πιθανότατα σε ένα ευρωπαϊκό ή αμερικάνικο μυθιστόρημα.

Ο ήρωας του Χ.Μ., ο Τόρου Βατανάμπε, στα τριανταεφτά του σε ένα ταξίδι στη Γερμανία, ακούγοντας μια ορχηστρική διασκευή του τραγουδιού των Μπιτλς, θυμάται τα νεανικά του χρόνια στα τέλη της δεκαετίας του '60 και τις σχέσεις που σημάδεψαν τη ζωή του. Ο έρωτάς του για τη Ναόκο είναι η αφετηρία του βιβλίου. Με αφορμή αυτή την ιστορία, ο Χ.Μ. μάς δίνει ένα μυθιστόρημα για την ενηλικίωση, την τρέλα, τη φιλία, τον έρωτα και τον θάνατο - σε όλο το βιβλίο δεν έφευγε από τον νου μου ο στίχος, που ο Σεφέρης έγραψε κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες, "...ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας".

Η Ναόκο είναι η φιλενάδα του καλύτερου φίλου του, του Κιζούκι. Όταν ο Κιζούκι αυτοκτονεί, οι δυο νέοι συναντιούνται ξανά. Ο Βατανάμπε την ερωτεύεται αλλά η σκια του αυτόχειρα φίλου πέφτει βαριά πάνω στις σχέσεις τους. Κοιμούνται μαζί, μα μετά εκείνη εξαφανίζεται. Όταν κάποτε απαντά στα γράμματά του, ο Β. μαθαίνει ότι έχει κλειστεί σε ένα ιδιότυπο σανατόριο (αναφορά στο έργο του Τόμας Μαν, Το μαγικό βουνό - βιβλίο που διαβάζει ο αφηγητής Βατανάμπε) για να ξεπεράσει τα ψυχικά της προβλήματα. Στη ζωή του Β. έχει εμφανιστεί η συμφοιτήτριά του Μιντόρι. Αν η Ναόκο εκφράζει το "πνεύμα", η Μιντόρι είναι σαφέστατα το "σώμα". Γήινη, σεξουαλική, παιχνιδιάρα, γίνεται το αντίβαρο της αιθέριας και μελαγχολικής Ναόκο. Ο Βατανάμπε πηγαίνει για λίγες μέρες να επισκεφτεί τη Ναόκο στο "Μαγικό βουνό" της, όπου θα γνωρίσει και την ώριμη φίλη της, τη Ρέικο.

Στο μυθιστόρημα εντυπωσιάζει το πόσο ολοκληρωμένοι είναι ακόμη και οι δευτερεύοντες χαρακτήρες (π.χ. ο Ναγκασάβα και η φίλη του η Χατσούμι). Τα τρίγωνα που σχηματίζονται (Βατανάμπε-Ναόκο-Μιντόρι / Βατανάμπε-Ναόκο-Ρέικο / Βατανάμπε-Ναόκο-Κιζούκι / Βατανάμπε-Ναγκασάβα-Χατσούμι) δημιουργούν πολύ ενδιαφέρουσες αντιθέσεις και ισορροπίες. Με συνεχείς ανασυνθέσεις φωτίζουν την προσωπικότητα των ηρώων και προχωρούν την πλοκή.

Ο Βατανάμπε έχει ήθος σπάνιο για την ηλικία του - όπως πολύ εύστοχα επισημάνθηκε στη συζήτηση του βιβλίου στη λέσχη μας. Προσπαθεί να μένει πιστός στις αρχές του. Γοητεύεται από τις πολλαπλές επιλογές που του ανοίγει ο Ναγκασάβα. ["Ξέρεις τι γράφει κάπου ο Ντοστογιέφσκι για τα (τυχερά παιχνίδια); Ε, κάπως έτσι είναι και με τις γυναίκες. Όταν σε τριγυρίζουν αμέτρητες δυνατότητες, ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα είναι να πας πάσο."] Σύντομα όμως συνειδητοποιεί πόσο ρηχά είναι όλα αυτά και αποφασίζει να μείνει πιστός σε ό,τι τον δένει με τη Ναόκο. Γι' αυτόν τον λόγο, άλλωστε, δεν προχωράει τη σχέση του με τη Μιντόρι. Όμως, η Ναόκο, βυθισμένη στα συμπλέγματά της, ουσιαστικά αρνείται να γίνει γυναίκα κι αυτό οδηγεί τη σχέση τους σε αδιέξοδο. Είναι η Ρέικο που - σαν άλλη Αριάδνη - θα του δείξει τον δρόμο να βγει από τον λαβύρινθο. Το τέλος είναι δεόντως αμφιλεγόμενο.

Με μια γλώσσα που καταφέρνει να ακούγεται φυσική ακόμη κι όταν μιλάει για "χυδαία" (για κάποιους) ζητήματα [δεν ξέρω τι ακριβώς οφείλεται στη μετάφραση, που έγινε από τα αγγλικά κι όχι από τα ιαπωνικά], ο Μουρακάμι μάς γνωρίζει μια ιαπωνική καθημερινότητα πολύ πιο κοντινή στην Αμερική και την Ευρώπη απ' όσο θα περίμενε κανείς. Μας δίνει τη δική του περίτεχνη εκδοχή της νεότητας ως μιας διαδικασίας με άπειρες δυνατότητες, όπου οι επιλογές σε καθορίζουν αμετάκλητα. Με βιβλία σαν αυτό ο Χαρούκι Μουρακάμι έχει κερδίσει μια περίοπτη θέση στο σύγχρονο λογοτεχνικό στερέωμα.


[Διαβάστε εδώ βιογραφικά στοιχεία του Μουρακάμι.]
[Συμπτωματικά, σήμερα ανακάλυψα ότι το βιβλίο έγινε ταινία. Δείτε εδώ το διαφημιστικό της.]
Συνέχεια →

Ετικέτες