Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2015

Πρόβες πολέμου - Βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου

0 σχόλια
Πρόβες πολέμου - Βιβλίο του Διονύση ΧαριτόπουλουΟ Διονύσης Χαριτόπουλος δεν χρειάζεται ειδικά "διαπιστευτήρια" για να τον καθιερώσουν σαν ένα σημαντικό συγγραφέα, αλλά και σαν ένα χαρισματικό άνθρωπο, με άποψη, μπέσα και υλικό παλαιάς κοπής. Μόνο του το μνημειώδες βιβλίο "Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων", θα αρκούσε γι' αυτό. Στο νέο αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Πρόβες πολέμου», συνεχίζει να είναι ο εαυτός του, με τη γνωστή λιτή, δωρική του γραφή, όπως και στα υπόλοιπα βιβλία του. Τα γεγονότα που περιγράφει, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν συνταρακτικά, αν δεν είχαν περάσει τόσα χρόνια από τότε (το 1967). Ακόμα όμως και τώρα, τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται, ήταν (είναι) άγνωστα στους περισσότερους από εμάς, και ακόμη και γι' αυτό μόνο, έχουν ιδιαίτερη αξία.

Θεώρησα καλό να αναδημοσιεύσω (παρακάτω) αυτούσια, μια συνέντευξή του για όλα αυτά και για την καλύτερη γνωριμία με το βιβλίο, όπως την έδωσε ο ίδιος στην εφημερίδα των Συντακτών.

Τέλος θέλω να υπογραμμίσω τα εξής: το βιβλίο είναι ουσιαστικά ένα μικρό βιβλιαράκι των 135 σελίδων, και διαβάζεται με μιάς σ' ένα απόγευμα, σε 3-4 ώρες. Χωρίς να είμαι ειδικός, θεωρώ πως η ποιότητα της έκδοσης θα μπορούσε να είναι καλύτερη. Λαμβάνοντας δε υπόψη την πολύ κακή οικονομική συγκυρία την οποία όλοι βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, βρίσκω  κάπως υψηλή την τιμή των 14 €, στην οποία πωλείται το βιβλίο.

Αποστόλης Μραϊτόπουλος (10/1/2015,rev. 12/1/2015)

~~~§§§~~~
 
Στο νέο βιβλίο του «Πρόβες πολέμου» ο Διονύσης Χαριτόπουλος γυρνάει στο 1967, λίγους μήνες μετά το πραξικόπημα. Εικοσάχρονος δόκιμος αξιωματικός, γνήσιος Πειραιώτης, με τον νου του στις γυναίκες, βρέθηκε στον Έβρο με το χέρι στο όπλο, έτοιμος να επιτεθεί.
 
Φέρες, Διδυμότειχο, Ορεστιάδα. Κατεβαίνει στον τελευταίο σταθμό του τρένου. Μόνος με μια βαλίτσα στο χέρι. Χωμάτινοι δρόμοι. Παχιά άσπρη σκόνη σαν πούδρα. Πιο πέρα χωράφια και αργοκίνητα βουβάλια. Και το ποτάμι, ο Εβρος, σαν μαγνήτης. «Αν δεν όριζε το σύνορο με την Τουρκία θα έπρεπε να είναι καλοκαιρινό θέρετρο»... Και μετά στο στρατόπεδο. Σ' ένα τάγμα προκαλύψεως και γνωριμία με μια σειρά... άγνωστες λέξεις: Ρέο, Καναδέζες, Τόμσον, αζιμούθια, οπλοπολυβόλα 0,30 και 0,50 χιλ., αντιαρματικά.


Δεν πρόκειται για σκηνικό ταινίας γουέστερν, ούτε για γυρίσματα αμερικανικής πολεμικής ταινίας. Είναι το φόντο στο καινούργιο βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου «Πρόβες πολέμου», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τόπος.

Εβρος 1967, λίγους μήνες μετά το απριλιανό πραξικόπημα. Ενας δόκιμος αξιωματικός κρατά ημερολόγιο, ένα είδος στρατιωτικού ρεπορτάζ. Καταγράφει τα πάντα. Αγνωστα μέρη, εθνοσωτήρες, κορίτσια, έρωτες, μεθύσια, ντράβαλα, λαθρέμπορους, δόκιμους ρεμάλια αλλά ήρωες στα δύσκολα, τζογαδόρους, τελάληδες. Είναι είκοσι χρονώ, Πειραιώτης και δεν φοβάται ούτε τη ζωή ούτε τον στρατό, ακόμα και τότε που ηχούν οι σάλπιγγες πολέμου. Τότε που ο Εβρος έχει «συρταρώσει», «δεν παίρνεται». Επιφυλακή για όλες τις μονάδες του Εβρου, τοπική επιστράτευση, ένας μήνας πάνω στο χιονισμένο ποτάμι σε σκηνάκια και αναμονή για το σύνθημα επίθεσης. Που όμως δεν θα δοθεί ποτέ, γιατί οι Απριλιανοί φρόντισαν να προσφέρουν γην και ύδωρ σε ό,τι ζήτησαν τότε οι Τούρκοι. Να αποσύρουν την ελληνική Μεραρχία από την Κύπρο, αφήνοντάς το νησί ακάλυπτο στη μετέπειτα τουρκική εισβολή.


Ο Διονύσης Χαριτόπουλος υπογράφει ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο γεμάτο εικόνες ζωής, νιάτα αλλά μυρωδιές πολέμου.

Ο στρατός δεν είναι ένας άλλος κόσμος, αλλά μια άλλη διάσταση του κόσμου μας. Εγώ με την ελαφρότητα της ηλικίας δεν έπαιρνα τίποτα σοβαρά. Μάλιστα αντιπαθούσα και εξακολουθώ να αντιπαθώ όσους χωρίς λόγο επικαλούνται την πατρίδα, τη σημαία, τα σύμβολα, συνήθως ιδιοτελώς. Ομως την κρίσιμη στιγμή μού βγήκε όλη η αγάπη για τον τόπο μας, που ούτε καν υποψιαζόμουν ότι υπήρχε με τέτοια ένταση και βάθος μέσα μου.

«Και οι γραψαρχίδηδες φαντάροι γίνονται αρχάγγελοι πολεμιστές»

• Μετά από τόσα χρόνια, τι πυροδότησε την απόφαση για την έκδοση του Μπλοκ του Εβρου;

Δεν έχω επαρκή εξήγηση. Τα γεγονότα του 1967 στον Εβρο ήταν μέσα μου χρόνια, αλλά τώρα αναδύθηκαν και απαίτησαν πιεστικά τη δημοσιοποίησή τους.

• Είκοσι χρονώ, στον Εβρο, σε τάγμα προκαλύψεως. Και μάλιστα δόκιμος ανθυπολοχαγός. Δύσκολο να σας φανταστούμε να χτυπάτε προσοχή και να αναφέρεστε ουρλιάζοντας: «ΔΕΑ (ΠΖ) Διονύσης Χαριτόπουλος»…

Είχα γίνει Ινδιάνος... Τους πρώτους 10 μήνες στον στρατό ήμουν διαρκώς εκπαιδευόμενος. Στο Κέντρο Νεοσυλλέκτων Κορίνθου 2 και μήνες, στη ΣΕΑΠ (Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού) του Ηρακλείου Κρήτης άλλους 5 και παραπάνω μήνες και στο ΚΕΑΠ (Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανορθοδόξου Πολέμου) στη Ρεντίνα 2 γεμάτους μήνες. Και, βέβαια, βάραγα προσοχές. Αλλά επειδή έκανα και τα δικά μου, κόντεψα με τις φυλακές που έφαγα και υπηρέτησα να κλείσω 3ετία στον στρατό.

• Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά των «ντίκτα», όπως τους γράφετε;

Τότε «ντικ» και «ντίκτα» λέγαμε συνθηματικά μεταξύ μας οι έφεδροι τους αξιωματικούς που υποστήριζαν ανοιχτά τη δικτατορία. Γιατί δεν ήταν όλοι χουντικοί. Οι ανεκδήλωτοι και οι αντίθετοι ήταν περισσότεροι από όσους φαντάζεστε. Ιδίως μετά τον δεύτερο χρόνο δικτατορίας, το κλίμα στον στρατό είχε τελείως μεταστραφεί.

• Και το περιβόητο βασιλικό πραξικόπημα. Αλήθεια, άλλαζαν οι διοικητές στις μονάδες υπό την απειλή περιστρόφου;

Ακριβώς έτσι. Πολλά τα περιστατικά. Οι χουντικοί ήταν σκληροί, αποφασισμένοι για όλα, οι βασιλόφρονες στρατηγοί χωρίς σχέδιο και τσαγανό. Ενας χουντικός υπολοχαγός μπήκε στον περίβολο μιας μεγάλης στρατιωτικής μονάδας με το τανκ, ανέβηκε μόνος στο γραφείο του διοικητή και του λέει: «Δώσε μου το όπλο σου και πάμε... Αν δεν βγούμε μαζί σε δέκα λεπτά, έχω δώσει διαταγή στο τανκ να μας τινάξουν όλους στον αέρα». Φυσικά ο διοικητής, από τους εκλεκτούς του βασιλιά, παραδόθηκε.

• Ο Εβρος ήταν πράγματι απόρθητος το 1967; Συμμετείχατε σε ενέδρες. Μιλάτε για νεκρούς, τραυματίες, αιχμαλώτους. Αγρια πράγματα για καιρούς ειρήνης… Πώς βιώνονται αυτά από έναν 20άρη με το μυαλό του κολλημένο στις γυναίκες, στο γλέντι;

Ωρες χαράς και ώρες ευθύνης. Αυτά πάνε μαζί. Δεν ήμασταν πουρκουάδες. Και ναι, το πιστεύαμε ακράδαντα, μόνιμοι και έφεδροι, πως ο Εβρος είναι απόρθητος. Και ήταν. Να καταλάβετε, χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες, ότι κυριαρχούσε το πνεύμα της αντεπίθεσης πέρα από το ποτάμι, και όχι απλώς της άμυνας στην αποδώ πλευρά. Αν δεν το ζήσεις είναι δύσκολο να καταλάβεις πώς σε τέτοιες οριακές καταστάσεις, με έναν τρόπο εντελώς μαγικό, όλοι οι χαβαλέδες, γκρινιάρηδες και γραψαρχίδηδες φαντάροι μεταμορφώνονται σε αρχάγγελους πολεμιστές έτοιμους να θυσιαστούν για το σύνολο.

• Και σήμερα, με τους εξοπλισμούς ιλιγγιώδους κόστους, πόσο απόρθητοι είμαστε; Μ’ έναν τρόπο μάς έχουν εκπορθήσει οι μίζες…

Η ελευθερία δεν είναι μόνο μεγάλα λόγια, έχει και κόστος. Αυτό το κόστος οφείλουμε να το πληρώνουμε, και ευτυχώς που για την ώρα είναι σε χρήμα και όχι σε αίμα. Βέβαια, παντού υπάρχουν πέντε ρεμάλια σαν τον Τσοχατζόπουλο, που προσπαθούν να ληστέψουν το δημόσιο ταμείο. Δεν προσέξαμε και μας φάγανε οι αρουραίοι.

• Η γέφυρα. Το ελληνικό φυλάκιο και στην άλλη άκρη το τουρκικό. Ο εχθρός… Τι σκέψεις, τι συναισθήματα δημιουργεί η εικόνα, η παρουσία της απειλής όχι θεωρητικά αλλά εκεί, απέναντι, με σάρκα και οστά, οπλισμένα μάλιστα.

Αυτή την εμπειρία θα πρέπει να τη ζήσουν, για λίγο έστω, όλοι αυτοί οι σαχλαμάρες που ρητορεύουν ανέξοδα στις οθόνες για ειρήνη και κούμαρα. Το έχω ξαναπεί: δικό σου είναι μόνο αυτό που μπορείς να προστατέψεις.

• Δεν φοβηθήκατε όταν βρεθήκατε «επί της όχθης»; Λέτε: «Δεν θα ήθελα να είμαι πουθενά αλλού». Μπορεί κανείς σε δεδομένες συνθήκες να γίνει «κατά λάθος», «εκτάκτως» ήρωας; Φτάνει μια στιγμή, μια διαταγή, ο ήχος της σάλπιγγας, και ο στρατευμένος βρίσκεται στην «ημέρα της κρίσης», «ενώπιον θεού», όπως σημειώνετε χαρακτηριστικά;

Ο στρατός δεν είναι ένας άλλος κόσμος, αλλά μια άλλη διάσταση του κόσμου μας. Εγώ με την ελαφρότητα της ηλικίας δεν έπαιρνα τίποτα σοβαρά. Μάλιστα αντιπαθούσα και εξακολουθώ να αντιπαθώ όσους χωρίς λόγο επικαλούνται την πατρίδα, τη σημαία, τα σύμβολα· συνήθως ιδιοτελώς. Ομως την κρίσιμη στιγμή μού βγήκε όλη η αγάπη για τον τόπο μας, που ούτε καν υποψιαζόμουν ότι υπήρχε με τέτοια ένταση και βάθος μέσα μου.

• Ως νεαρός έφεδρος αξιωματικός αλλά και εκπαιδευμένος στο Κέντρο Ανορθοδόξου Πολέμου, σε μια περιοχή όπου το «αλάρμ» λειτουργεί περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, βιώνοντας μάλιστα την κρίση εκείνου του Νοέμβρη για το Κυπριακό, δεν ήταν εύκολο να «τσιμπήσουν» τα εθνικοπατριωτικά αισθήματα; Κι αν ναι, πώς διαχειριστήκατε την εμπειρία τα μετέπειτα χρόνια;

Είμαι εθνιστής. Αυτό είναι γνωστό. Και πριν βγάλουν λάθος συμπεράσματα όσοι διαβάζουν τώρα, ας ανοίξουν πρώτα κάποιο λεξικό να βρουν τη λέξη. Πιστεύω ακράδαντα ότι η πατρίδα είναι πάνω από θρησκείες, ιδεολογίες και προσωπικά συμφέροντα. Είναι όρος για να υπάρξουν όλα τα άλλα. Για ποια δικαιοσύνη και για ποια Αριστερά να μιλήσεις όταν δεν έχεις πατρίδα ή δεν είσαι ελεύθερος; Θυμάμαι πριν από αρκετά χρόνια, όταν έκανα την έρευνα για τον Αρη, που είχα μιλήσει με τον Πάμπλο [Μιχάλη Ράπτη] και άκουσα με χαρά τον πρώην γραμματέα της Δ' Διεθνούς να δηλώνει εθνιστής, όχι μόνο σε μένα αλλά και σε κατοπινές συνεντεύξεις του. Αλλωστε ένα καθοριστικό στοιχείο που με γοήτευσε και στην προσωπικότητα του Αρη ήταν πως πάνω απ’ όλα ήταν πατριδολάτρης.

• Αλήθεια, αν το ΚΚΕ είχε άλλη τακτική, αν ο Αρης Βελουχιώτης μπορούσε να κινηθεί διαφορετικά, η μάχη της Αθήνας θα είχε κερδηθεί;

Στα Δεκεμβριανά δεν νικήθηκε ο ΕΛΑΣ, αλλά η κομματική ηγεσία. Ο πραγματικός ΕΛΑΣ, δηλαδή ο μπαρουτοκαπνισμένος ΕΛΑΣ του βουνού, δεν πήρε μέρος με τις μεγάλες μονάδες του. Οι μάχες διεξήχθησαν κυρίως από τις ιδιότυπες «ψιλές» ομάδες τού ΕΛΑΣ Αθήνας υπό τον αυτοχρισθέντα «στρατηγό» Σιάντο. Ο Αρης ήταν σε εξορία-απομόνωση στη Λαμία. Του είχε απαγορευτεί από το κόμμα ακόμη και να περάσει από την Αθήνα όταν γυρνούσε από την Πελοπόννησο. Επέστρεψε στη Ρούμελη διά θαλάσσης, από τον Κορινθιακό κόλπο. Στην Αθήνα ήταν ανεπιθύμητος. Αν και τα «αν» στην Ιστορία δεν ισχύουν, στο ερώτημα έχουν ήδη απαντήσει ο στρατηγός Σπηλιωτόπουλος, τότε στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας, ο Γουντχάουζ, ο Μαρκεζίνης και αρκετοί άλλοι: με τον Αρη επικεφαλής των μεγάλων μονάδων του ΕΛΑΣ, τα αγγλικά και κυβερνητικά στρατεύματα δεν θα είχαν καμία πιθανότητα, η παράδοση της Αθήνας «θα ήταν θέμα λίγων ημερών». Ο ίδιος ο Αρης είχε δηλώσει δημοσίως ότι χρειαζόταν τρεις, το πολύ τέσσερις μέρες για να καταλάβει την πρωτεύουσα - και στους στρατιωτικούς υπολογισμούς του είχε αποδείξει ότι ήταν εξαιρετικά εύστοχος.

• Σήμερα λένε ότι ο στρατός είναι πια κολέγιο. Κάποτε σε ήλεγχαν για πολιτικά φρονήματα, δεν υπήρχαν εφημερίδες στη μονάδα, δεν κυκλοφορούσες χωρίς στολή και μπορεί να υπηρετούσες μέχρι και τρία χρόνια μαζί με τις φυλακές.

Ο στρατός αντανακλά επακριβώς την κοινωνία. Η καταπίεση και η ανελευθερία έξω είναι επόμενο να γίνεται ακόμα πιο αυστηρή εντός στρατοπέδου. Η αλλαγή στις συνθήκες στράτευσης σημαίνει ότι η κοινωνία μας πάει καλύτερα.

• Αλλάξατε κάτι πριν από την έκδοση του ημερολογίου; Τσεκάρατε ξανά μνήμες ή περιγραφές περιστατικών;

Οταν έγραφα τις «Πρόβες πολέμου», πέρασα ένα διάστημα στα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού για να τσεκάρω τις μνήμες μου και τα γεγονότα. Η αίσθηση μετά από τόσα χρόνια ήταν πολύ ιδιαίτερη, καθώς βρήκα διαταγές και ημερολόγια της μονάδας μου στον Εβρο σε κρίσιμες στιγμές υπογραμμένα από τον τότε διοικητή μου. Καθώς και ονόματα φίλων της εποχής.

• Ξανακοιτάζοντας τις παλιές σημειώσεις, τι συναισθήματα προκάλεσε η επιστροφή σε εκείνα τα χρόνια; Οι παλιοί φίλοι από τον στρατό εξακολουθούν να είναι φίλοι;

Σκορπίσαμε από τότε. Πάντως λόγω βιβλίου μού δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω από το τηλέφωνο με τρεις- τέσσερις παλιούς φίλους του στρατού. Κάποιους πήρα εγώ για να διασταυρώσω συμβάντα και κάποιοι με πήραν μετά την έκδοση.

«Εζησα απολύτως ηδονικά νιάτα»

• Η ανάγκη σας να γράψετε λογοτεχνία υπήρχε από τότε;

Ναι, και πολύ νωρίτερα. Πριν τον στρατό είχα ήδη περάσει μια εποχή γράφοντας και σκίζοντας αναρίθμητα κείμενα με εφηβικές μπούρδες. Στην πραγματικότητα δεν ήξερα ακόμα τι θέλω να γράψω, το μόνο που ήξερα είναι ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μη γράφω. Θα σκάσω, σαν να μην αναπνέω αν δεν γράφω. Τα δικά μου θεμέλια είναι στη ζωή. Δεν διαμορφώθηκα από διαβάσματα ή θεωρίες. Οταν άρχισα πλέον να διαβάζω συστηματικά, τα βασικά τα ήξερα ήδη. Μάλλον αυτό είχε συνέπεια να μη γράφω θεωρητικά ή φανταστικές ιστορίες, αλλά για όσα έχω βιώσει ή με αφορούν άμεσα. Δηλαδή, το έπος των απλών ανθρώπων. Κι ίσως η πλειονότητα αυτών που με ενδιαφέρουν δεν τα διαβάσει ποτέ. Αλλά δεν έχει σημασία, κάποιος πρέπει να γράψει γι’ αυτούς.

• Σημειώνετε ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, ό,τι σκέφτεστε. Ενα ημερολόγιο θητείας ζουμερό, περιγραφικό, με χιούμορ, αλλά επίσης αποκαλυπτικό πολιτικά και στρατιωτικά. Ησασταν λίγο «καλομαθημένος» πολιτικά και κοινωνικά για τα δεδομένα μιας θητείας στα σύνορα, καταμεσής της χούντας;

Ημουν γέννημα της εποχής μου: ολιγαρκής, ανθεκτικός, μπεσαλής. Αλλιώς δεν επιβίωνες στο λιμάνι που γεννήθηκα, μεγάλωσα και δούλεψα. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποδείχτηκαν σωτήρια για να τα βγάλω πέρα και στον στρατό, σε εκείνες τις πολύ ιδιαίτερες συνθήκες.

• Λέτε ότι εκείνα τα χρόνια το μόνο που είχατε στο μυαλό σας ήταν οι γυναίκες. Η πολιτική δεν σας ενδιέφερε καθόλου;

Ουσιαστικά, όχι. Μόνο ο σαματάς της. Εζησα απολύτως ηδονικά νιάτα. Δεν συζήταγα πολιτικά, δεν ήμουν σε οργανώσεις, δεν πήγαινα σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, καμιά φορά όμως πήγαινα σε συλλαλητήρια των Λαμπράκηδων και της ΕΣΔΗΝ (Νεολαία του Κέντρου) για κλοτσοπατινάδα και κορίτσια. Δεν ανήκα πουθενά, ήμουν γενικώς αντί, δεν ξέρω ακριβώς ποιων, πάντως αντί. Και η ΕΔΑ να σχημάτιζε κυβέρνηση αντί θα ήμουν.


Της Έφης Μαρίνου 

~~~§§§~~~

Διαβάστε επίσης:

Εγχειρίδιο βλακείας Του Διονύση Χαριτόπουλου

Εμείς οι απέξω Του Διονύση Χαριτόπουλου


----------------
[Πηγή

Αναδημοσίευση από apopseis-eponyma.blogspot.gr

Share/Bookmark

Σχόλια

Ετικέτες