Στο καλό μυθιστόρημα - Laurence Cossé

Πώς θα ήταν δυνατό να μη γοητευτεί μια λέσχη ανάγνωσης από ένα βιβλιοφιλικό μυθιστόρημα! Το μυθιστόρημα της Laurence Cossé εμπεριέχει ερωτήματα που βασανίζουν τον καθένα από μας. Γιατί διαβάζουμε; Τι είναι καλή λογοτεχνία; Πώς την διακρίνουμε; Ποιος επιλέγει; Ποιος και τι καθορίζουν τις επιλογές μας; Και ό,τι άλλο μπορεί να προβληματίζει τον απαιτητικό αναγνώστη.

Η συγγραφέας επιλέγει να ντύσει το μυθιστόρημα με αστυνομική πλοκή. Η όλη ιστορία είναι σε μεγάλο βαθμό η αφήγηση των περιπετειών της Φραντσέσκα και του Ιβάν στον επιθεωρητή Εφνέρ. Σ' αυτόν καταφεύγουν οι ιδρυτές του βιβλιοπωλείου Au bon roman (Στο καλό μυθιστόρημα) όταν διαπιστώνουν ότι οι συντελεστές του εγχειρήματος κινδυνεύουν. Μερικοί από τους οκτώ συγγραφείς, που διατηρώντας την ανωνυμία τους απαρτίζουν τη μυστική "επιτροπή" που αποφασίζει ποια είναι τα καλά μυθιστορήματα, αρχίζουν να δέχονται παράξενες επιθέσεις. Οι επιθέσεις αυτές είναι το αποκορύφωμα μιας κλιμακούμενης απειλής και υπονόμευσης όλων αυτών που πρεσβεύει το βιβλιοπωλείο. Ταυτόχρονα, μέσα στις σελίδες του βιβλίου εξελίσσεται μια ερωτική ιστορία που δύσκολα μπορεί να προβλέψει κανείς την κατάληξή της (ή ακόμη και να διακρίνει τον ακριβή χαρακτήρα της). Ποιον ακριβώς ρόλο θα παίξει το κορίτσι με το μεθυστικό όνομα, η Ανίς (anis ή anisette: ποτό με βάση τον γλυκάνισο); Θέλει ή δεν θέλει τον Ιβάν; Είναι ανέλπιδος ο έρωτας της αέρινης Φραντσέσκα; [Μοιάζει μόνο με την Συλβάνα Μαγκάνο - την πρωταγωνίστρια του Βισκόντι - ή μήπως και με την ίδια την Κοσέ;] Ποιος ακριβώς είναι ο αφηγητής που δείχνει να παίρνει όλο και πιο ενεργό ρόλο στα τεκταινόμενα; Ελπίζω να κατάφερα ήδη να σας ιντριγκάρω... Κι όλα αυτά σε ένα γοητευτικό Παρίσι. Με τους δρόμους , τις στέγες , τα μπιστρό, τα ρεστοράν, τον Σηκουάνα του. [Σε όποιον δεν έχει επισκεφτεί την Πόλη του Φωτός προτείνω τις δυνατότητες περιήγησης που προσφέρει το Google Map.]

Δεν είναι όλα ρόδινα στο μυθιστόρημα της L.C.. Η αρχή σε μπερδεύει. Μέχρι να μπεις στην κυρίως πλοκή (κάπου μετά τις πρώτες 30 σελίδες), έχεις την εντύπωση ότι διαβάζεις λάθος βιβλίο. Και γενικά θα έλεγα ότι το αστυνομικό σκέλος της ιστορίας δεν είναι καθόλου πειστικό. Ο Εφνέρ μού φαίνεται χάρτινος και τα απειλούμενα μέλη της επιτροπής δεν καταφέρνουν να αποκτήσουν πρόσωπο. Και όταν αποκαλύπτεται το ποιος κρύβεται πίσω απ' όλα αυτά (όχι! δεν θα το μάθετε από μένα!) μένεις μάλλον ανικανοποίητος από την έκβαση.

Ούτε όμως τα κενά και οι αδυναμίες της πλοκής, ούτε οι ενστάσεις που μπορεί να έχει για την εξέλιξη της τριγωνικής (;) ερωτικής σχέσης, μπορούν να σβήσουν τη γοητεία που ασκεί το μυθιστόρημα πάνω στον εραστή της λογοτεχνίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι προσυπογράφει κανείς απόλυτα τις αναγνωστικές επιλογές των ηρώων (της συγγραφέως) ή ότι συμφωνεί με τον τρόπο λειτουργίας του βιβλιοπωλείου Au bon roman και με το πώς αποφασίζει για το τι είναι καλή λογοτεχνία. [Διαβάστε εδώ αποσπάσματα από την "ομολογία πίστεως" της Φραντσέσκα.] Δεν θα εμπιστευόμουν κανέναν σοφό, λογοτέχνη ή κριτικό, να αποφασίσει αντί για μένα το τι είναι καλό μυθιστόρημα. Αναγνωρίζω την ανάγκη να προστατευτεί το αξιόλογο βιβλίο από τις δόλιες επιθέσεις του μάρκετινγκ. Όμως αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από ελεύθερη έκφραση ιδεών και καλλιέργεια του αναγνωστικού κοινού ώστε να ξεχωρίζει το αληθινό και το ωραίο από το κίβδηλο και το ανούσιο. Πληρωμένοι κοντυλοφόροι και γλειψιματίες του σιναφιού πάντα θα υπάρχουν. Δεν περιμένω σε μια κοινωνία που λειτουργεί με βάση το (εύκολο) κέρδος να δημιουργηθούν ουτοπικοί θύλακες (καλής λογοτεχνίας) όπου όλα θα λειτουργούν αγγελικά. Όμως δεν θα απαγορέψουμε και το κακό (ελαφρό, ροζ, εμπορικό, ρηχό, κούφιο: όπως θέλετε πείτε το) βιβλίο! Μα πώς αλλιώς θα ξεχωρίζει το καλό βιβλίο! Ή μήπως θα στερηθούμε την απόλαυση του ρίσκου που εμπεριέχεται σε κάθε περιπέτεια; Και η ανάγνωση ΕΙΝΑΙ περιπέτεια.

Τελικά, το μυθιστόρημα της Laurence Cossé σε ανταμείβει αναμφισβήτητα, γεμίζοντάς σε με τόσες όμορφες σκέψεις που ξεχνάς τις τυχόν διαφωνίες σου μαζί του. Ίσως πολλοί να φοβηθούν (όπως κι εγώ αρχικά) ένα γαλλικό βιβλίο που πιθανότατα βρίθει από αναφορές [Διαβάστε εδώ] άγνωστες στον έλληνα αναγνώστη. Αλλά αυτό, στον βαθμό που είναι αλήθεια, ελάχιστα εμποδίζει την απόλαυση του κειμένου. Και δεν μπορώ να φανταστώ φιλαναγνώστη ή φιλαναγνώστρια που να μη χαρεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο το Au bon roman.

Στο καλό μυθιστόρημα - Laurence Cossé