Το Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα διαδραματίζεται στην Πορτογαλία του 1938, στη διάρκεια της Δικτατορίας του Σαλαζάρ (που κράτησε από το 1926 μέχρι το 1974, οπότε και ανατράπηκε από την "Επανάσταση των Γαρυφάλλων"). Ο Περέιρα εργάζεται ως δημοσιογράφος σε μια φιλοκαθεστωτική εφημερίδα της Λισαβόνας. Είναι υπεύθυνος της πολιτιστικής σελίδας, όπου γράφει συνήθως νεκρολογίες συγγραφέων τις οποίες ετοιμάζει πριν ακόμη πεθάνουν. Ζει μόνος, αφού η γυναίκα του έχει πεθάνει πριν από κάποια χρόνια. Έχει τη φωτογραφία της στο δωμάτιό του και της μιλάει σαν να ζει ακόμη.
Αυτός ο χοντρός, δυσκίνητος άνθρωπος, που λαχανιάζει με την παραμικρή σωματική προσπάθεια, που ζει μόνιμα σε γειτνίαση με τον θάνατο, θα δει τα πάντα να αλλάζουν όταν στη ζωή του εισβάλλει ένας νεαρός Ιταλός, ο Μοντέιρο Ρόσσι. Ο Ρόσσι έρχεται από τον Ισπανικό Εμφύλιο και ζητάει από τον Περέιρα να τον βοηθήσει. Εκείνος τον κρύβει και επιπλέον του δίνει να γράψει νεκρολογίες, τις οποίες καθόλου δεν εγκρίνει, Παρ' όλα αυτά, συνεχίζει να του παρέχει βοήθεια, βλέποντας ίσως στο πρόσωπό του τον γιο που ποτέ δεν απέκτησε ή και τον ίδιο του τον εαυτό σε νεανική και πιο τολμηρή έκδοση. Ο νεαρός μαζί με την κοπέλα του τη Μάρτα θα γίνουν οι καταλύτες για την αφύπνιση της συνείδησης του ηλικιωμένου Περέιρα. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν επίσης ο φίλος του καθολικός ιερέας και ο γιατρός που τον κουράρει στη λουτρόπολη της Κοΐμπρα. [Ο Ταμπούκι δημιουργεί ένα μυθιστορηματικό παρόν με τον τίτλο του βιβλίου (κάπως με μπέρδεψε εκείνο το "ισχυρίζεται" - δεν ξέρω πόσο ακριβής είναι η μετάφρασή του), που λειτουργεί ως λάιτ μοτίφ, κάνοντάς μας να αναρωτιόμαστε ποιος αφηγείται σε παρελθόντα χρόνο την ιστορία - ο συγγραφέας; Να θέλει άραγε με αυτόν τον τρόπο να χαραχτεί στη μνήμη μας, να αποκτήσει ιδιαίτερο βάρος το όνομα αυτού του καθημερινού ηρωικού ανθρώπου;]
Εκείνο που κυριαρχεί στο μυθιστόρημα του Ταμπούκι είναι το φως. Το φως που λούζει τις πορτογαλικές πόλεις, το φως του ήλιου που κάνει τον Περέιρα να ιδρώνει και να ασθμαίνει αλλά και το φως της συνείδησής του, που θα τον βγάλει από τη Νοσταλγία όπου κατοικεί (στην οδό Saudade!). Ο Ταμπούκι επιλέγει έναν ήρωα που η σωματική του αδυναμία τον καθιστά δυνητικά εύκολο θύμα των καταπιεστικών μηχανισμών και δυσχεραίνει την όποια αντίδρασή του. Είναι ένα "ανθρωπάκι" που κανένας δεν υπολογίζει ότι μπορεί μέσα του να κρύβει τόσο τσαγανό. Ακριβώς εκεί έγκειται το μεγαλείο της εξέγερσής του. Ορμώμενος από τα πατρικά του αισθήματα για τον Ρόσσι και νιώθοντας να τσαλαπατιέται το περί δικαίου αίσθημά του, ο Περέιρα θα δράσει με τα μέσα που διαθέτει. Εξελίσσοντας την ιστορία του με φαινομενικά απλό τρόπο, ο Ταμπούκι αναδεικνύει τη σημασία της ατομικής συνείδησης και δράσης. Δεν είναι τυχαίο πως ο καταλύτης είναι ένας ξένος, ένας Άλλος, που ο Περέιρα (και με την καθολική διάσταση του καλού Σαμαρείτη) κάνει δικό του. Στον κύκλο του, οι περισσότεροι είναι συμβιβασμένοι με το καθεστώς ή και υποστηρικτές του. Όμως, βρίσκει το ηθικό σθένος, αυτός ο υπέρβαρος και γερασμένος, μέσα από την υπαρξιακή του αναζήτηση να συγκρουστεί με τη βία και τη λογοκρισία.
Ο Αντόνιο Ταμπούκι (1943-2012) είναι ένας μεγάλος - επιτρέψτε μου να γενικεύσω - μεσογειακός συγγραφέας. Πολυταξιδεμένος και έντονα πολιτικοποιημένος, έχει γράψει βιβλία που διαδραματίζονται , μεταξύ άλλων, στην Ιταλία, την Πορτογαλία αλλά και την Ελλάδα. Το Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα είναι ένας χαμηλόφωνος ύμνος στον καθημερινό άνθρωπο που αντιστέκεται. Και η αναγκαιότητα της αντίστασης είναι σήμερα (μόνο; απροσδόκητα;) στην ημερήσια διάταξη.
[Διαβάστε εδώ για τον Ταμπούκι και το έργο του από το αρχείο της BiblioNet]
[Διαβάστε εδώ την ανακοίνωση του θανάτου του Ταμπούκι στο ιστολόγιό μας με στοιχεία από τη ζωή και το έργο του]
Πόσο σας ζηλεύω που έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο δυο φορές κι εγώ ακόμα καμία! Νομίζω ότι έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου και θα το διαβάσω σύντομα. Ειδικά, μετά από την ανάρτησή σας, θέλω να επισπεύσω την αγορά του, γιατί το θέμα του μοιάζει τρομερά ενδιαφέρον, αλλά και επίκαιρο.
Έχω διαβάσει όμως του Ταμπούκι το «Είναι αργά, όλο και πιο αργά», "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα", "Η γραμμή του ορίζοντα" και "Ο Τριστάνο πεθαίνει".
ΥΓ. Η αισθητή απουσία σας τους τελευταίους μήνες εύχομαι να είναι εντελώς τυχαία και μόνο για καλό.
κ.κ.
Μα έχετε διαβάσει περισσότερα βιβλία του Ταμπούκι από εμένα! Έχω διαβάσει το "Ρέκβιεμ" και το "Ο Τριστάνο πεθαίνει", που το βρήκα καταπληκτικό. Υποθέτω πως δεν ζείτε στον Βόλο, αλλιώς θα μπορούσα να σας δανείσω τον "Περέιρα".
Ομολογώ πως λόγω φόρτου εργασίας δεν είμαι τόσο συνεπής προς το ιστολόγιό μας τον τελευταίο καιρό. Εδώ και έναν περίπου χρόνο έχω δημιουργήσει και ένα προσωπικό μου ιστολόγιο για τον κινηματογράφο και η διπλή μου αυτή υποχρέωση με έχει "γονατίσει" σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που μου έχει φέρει η κρίση. Σχόλια σαν και τα δικά σας μου δίνουν ένα επιπλέον κίνητρο να ανταποκριθώ καταβάλλοντας επιπλέον προσπάθεια.
Χαίρομαι ιδιαίτερα που συνεχίζετε να μας παρακολουθείτε.
Καταρχάς, χαίρομαι που είστε καλά και ασχολείστε ΚΑΙ με τον κινηματογράφο, που κι εγώ αγαπώ πολύ. Επίσης, εκτιμώ αφάνταστα την ευγενική σας διάθεση για δανεισμό, επειδή προσωπικά τα τελευταία χρόνια δεν δανείζω βιβλία, αφού μαζί με αυτά έχασα κι έναν φίλο. Με απογοήτευσε τόσο που επέμενε ότι μου τα επέστρεψε, ώστε ξενέρωσα εντελώς. Έκτοτε, δεν δανείζω, μόνο χαρίζω εν ευθέτω βιβλία, σε αυτόν που (διαισθάνομαι ότι) τα θέλει πολύ.
Όχι, δεν μένω στο Βόλο, αλλιώς πολύ πιθανο να ήμουν στη λέσχη σας.
Τώρα διαβάζω "Το κουρδιστό πουλί" του Μουρακάμι, που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Το έχετε παρουσιάσει, νομίζω, ή κάνω λάθος;
κ.κ.
Με την κρίση ο δανεισμός (αλλά και το χάρισμα) είναι σωτήρια λύση, αλλά κι εγώ στεναχωριέμαι όταν χάνω βιβλία. Πόσω μάλλον αν τα έχανα με τον τρόπο που περιγράψατε.
Όχι, το "Κουρδιστό πουλί" δεν έχει παρουσιαστεί στο ιστολόγιό μας. Μόνο το "Νορβηγικό Δάσος", που μας ενθουσίασε όλους. Ίσως σας μπέρδεψε το "Βαμμένο πουλί" του Κοζίνσκι.
Η ανάρτησή σας υπήρξε καθοριστική.
Ξυπνήσατε μέσα μου, όχι το ...κτήνος, αλλά την επιθυμία να διαβάσω, το συντομότερο δυνατόν, το υπέροχο βιβλίο, που χρόνια ανέβαλα.
Με συνοπτικές διαδικασίες αγόρασα τον Περέιρα και έπεσα με τα μούτρα στην ανάγνωσή του.
Δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου. Ένας ώριμος άντρας που επηρεάζεται από έναν νέο, αυτό κι αν είναι ανορθόδοξο.
Εξαίσιο βιβλίο στο στήσιμό του, εξαίσιος ο Ταμπούκι, ωραία η μετάφραση του Ανταίου Χρυσοστομίδη.
Οπότε, νομίζω ότι σας οφείλω τουλάχιστον ένα "ευχαριστώ".
κ.κ.
Χαίρομαι πολύ που σας άρεσε. Ελπίζω να συμφωνούν πάντα τα αναγνωστικά μας γούστα.
[Η επιθυμία μας είναι πάντα ένα κτήνος που πρέπει(;) να τιθασεύουμε.]