Όταν ξεκίνησα να διαβάζω το Divisadero, το τελευταίο μυθιστόρημα του Μάικλ Οντάατζε, είχα την εντύπωση ότι θα διάβαζα κάποιο μπεστ-σέλερ (δεν χρησιμοποιώ τη λέξη αρνητικά). Είχε προηγηθεί, βλέπετε, η επιτυχία του "Άγγλου ασθενή" (Booker 1992 εξ ημισείας με την "Ιερή πείνα" του Μπάρι Άνσγουορθ) που υποβοηθήθηκε φυσικά από την ταινία του Άντονι Μινγκέλα. Με έκπληξη διαπίστωσα πόσο δύσκολο και ποιητικό είναι αυτό το πέμπτο μυθιστόρημά του (σε διάστημα 31 ετών! - ενδιάμεσα έχει δημοσιεύσει κάμποσες ποιητικές συλλογές και μία αυτοβιογραφία)."Εγώ έρχομαι από την οδό Divisadero. Divisadero στα ισπανικά σημαίνει 'διαχωρισμός' και είναι ο δρόμος που κάποτε αποτελούσε τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο Σαν Φρανσίσκο και στο Πρεζίντιο. Μα μπορεί να προέρχεται και από τη λέξη divisar, που σημαίνει 'κοιτώ κάτι εξ αποστάσεως'"
Ένα βιβλίο λοιπόν για τις διαχωριστικές γραμμές, για τα όρια, για
ό,τι χωρίζει και ταυτόχρονα ενώνει τους ανθρώπους (η γοητεία του
διαφορετικού!). Αταίριαστους ανθρώπους (δεν είμαστε όλοι τέτοιοι;),
όπως οι ήρωες του Μ.Ο., που ρίχνονται ο ένας δίπλα στον άλλο από
παράξενα παιχνίδια της τύχης. Ο πατέρας της Άννας μαζεύει (σαν ορφανά
γατάκια) την Κλερ, που η μάνα της πεθαίνει στη γέννα (όπως και της
Άννας), και τον Κουπ, που στα τέσσερά του γίνεται μάρτυρας και
μοναδικός επιζών του φόνου της οικογένειάς του. Στην ιδιότυπη εκείνη
Εδέμ μεγαλώνουν τα τρία παιδιά ώσπου η "αμαρτία" εισβάλλει και
διαλύει τα πάντα στέλνοντάς τους όλους στους τέσσερις ανέμους. Είναι
αυτό το "συμβάν" που στιγματίζει τις ζωές όλων τους σαν ένα
αξεπέραστο προπατορικό αμάρτημα.
Όμως ο Μ.Ο. δεν μένει "πιστός" στους ήρωές του. Κι άλλοι
"αταίριαστοι" εμφανίζονται στις χαλαρά συνδεδεμένες ιστορίες του,
διαγκωνιζόμενοι για μια θέση στο προσκήνιο. Εξάλλου ο ίδιος αναφέρει
τη χαρακτηριστική πρόταση με την οποία αρχίζει ο Ντίκενς τον Δαβίδ
Κόπερφιλντ.
"Εάν θα γίνω εντέλει ο ήρωας της ζωής μου ή αν τον ρόλο αυτό θα τον
παίξει κάποιος άλλος, σίγουρα τούτες οι σελίδες θα το δείξουν."
Έτσι, λίγο μετά τη μέση του βιβλίου, πρωταγωνιστής γίνεται ένα
δευτερεύον πρόσωπο μιας άλλης ιστορίας: ένας συγγραφέας, τη ζωή του
οποίου μελετούσε η Άννα. Είναι άραγε αυτός ένας τρόπος να μας μιλήσει
ο Μ.Ο. για το τι βρίσκεται πίσω από τη συγγραφική δημιουργία και
τελικά για τον ίδιο τον εαυτό του; Κατά κάποιον τρόπο όλα τα θέματα
του βιβλίου επανέρχονται στα τελευταία κομμάτια. Οι διαχωριστικές
γραμμές ως όρια που περνάμε χωρίς επιστροφή. Οι νεανικές πράξεις που
σημαδεύουν την υπόλοιπη ζωή μας. Η εξιλέωση. Η υιοθεσία. Οι
λεπτομέρειες που μας κάνουν αυτό που είμαστε.
[Τι μένει από τους ανθρώπους; Μια φωτογραφία της Άννας τραβηγμένη από
τον Ραφαέλ- τον εραστή της. Το σπίτι, οι κασέτες, τα βιβλία του
Σεγκουρά. Ένα κλαράκι αψέντι που βάζει σαν σελιδοδείκτη ο πατέρας του
Ραφαέλ. Το λάστιχο στο μπράτσο της Μπρίτζετ, της ηρωινομανούς
ερωμένης του Κουπ. Χειρονομίες. Θραύσματα αναμνήσεων.]
Παρ'όλη την έλλειψη συνεκτικής πλοκής, οι επιμέρους εικόνες που
δημιουργεί ο Μ.Ο. είναι εξαιρετικά έντονες. Τα μαθήματα στον Κουπ για
το πώς να κλέβει στα χαρτιά. Ο Ντορν και η Ρουθ που μαθαίνουν για την
εισβολή στο Ιράκ ντυμένοι με παραδοσιακά κοστούμια μιας παιδικής
γιορτής. Το νυχτερινό ταξίδι της Κλερ με τον Κουπ. Οι αναμνήσεις του
Ραφαέλ από τους γονείς του. Εκεί που ο ρυθμός αποκτά μια υπνωτιστική
χαλαρότητα, ξαφνικά όλα συμπυκνώνονται σε μια κορύφωση μοναδικής
λογοτεχνικής απόλαυσης. Και εκεί ακριβώς ο Ονταάτζε κερδίζει το
στοίχημα.
[Διαβάστε εδώ βιογραφικά στοιχεία του Μάικλ Οντάατζε και εργογραφία του στα ελληνικά]
